Ատամների կարիես․ առաջացման պատճառները, ախտանիշները, բուժումը
Նյութը պատրաստվել է ստոմատոլոգ Դենիս Խորոզյանի կողմից։
Գոյություն ունեն բազմաթիվ ստոմատոլոգիական հիվանդություններ, բայց նրանցից առավել տարածվածը հանդիսանում է ատամների կարիեսը։ Ատամների կարիես առկա է աշխարհում ավելի քան 2մլրդ մարդու մոտ։ Իսկ ինչպե՞ս է զարգանում կարիեսը, ի՞նչ ընթացք ունի և ինչպե՞ս պայքարել կարիեսի դեմ։
Եկեք միասին հասկանանք․․․
Զարգացման պատճառները
Կարիեսը հանդիսանում է բազմապատճառային (պոլիէթիոլոգիկ) հիվանդություն, որի առաջացման պատճառները կարելի է միավորել այսպես կոչված Քեյզիի եռաթերթիկի մեջ։ Պատճառներն են՝
- Ածխաջրերի մեծ քանակությամբ օգտագործումը
- Մանրէների ներգործությունը
- Ատամների հյուսվածքների ապահանքայնացումը (դեմիներալիզացիան)
Բացի այդ շատ կարևոր է նշված յուրաքանչյուր գործոնի ազդեցության տևողությունը, քանի որ կարիեսի զարգացման համար պետք է, որպեսզի նշված գործոնների ազդեն միմյանց հետ միասին և շարունակական։ Այս գործոններից որևէ մեկի բացակայության դեպքում կարիես չի զարգանում։
Բացի այդ կարիեսի զարգացման գործում մեծ դեր ունի բերանի խոռոչի և ատամների անբավարար հիգիենան, որն էլ ստեղծում է նպաստավոր պայմաններ ատամնանստվածքների առաջացման և հետագայում ատամների տեղային իմունիտետի ընկճման համար։
Իսկ ի՞նչ կլինիկական դրսևորում ունի կարիեսը։
Կլինիկա
Կարիեսի առաջացման հիմքում ընկած է տարբեր պատճառային գործոնների ազդեցությամբ ընթացող ապահանքայնացումը, որի արդյունքում ատամի կարծր հյուսվածքներում տեղակայված հիդրօքսիապատիտներից դուրս են բերվում կալցիումի իոնները, ինչի հետևանքով ատամի կառուցվածքը թուլանում է և ավելի հակված է դառնում մանրէների ներգործության համար։
Կարիեսը ի սկզբանե ընթանում է ատամի մակերեսին տեղակայված բծի տեսքով, որը հետագայում պատճառային գործոնների ազդեցության արդյունքում վեր է ածվում սկզբում մակերեսային, ապա նաև միջին և խորանիստ խոռոչների, որն էլ իր հերթին բուժման բացակայության դեպքում կարող է հասնել ատամի նյարդանոթային խրձին (պուլպային) և հանգեցնել պուլպիտի զարգացմանը։ Քանի դեռ ախտահարումը տեղակայված է էմալի սահմաններում ցավը և դիսկոմֆորտը կարող է բացակայել, այն առաջանում է այն պահից սկսած, երբ ախտահարումը հասնում է ատամի դենտինին։
Եվ չնայած ախտահարման սկզբում ցավ և դիսկոմֆորտ չկա, այնուամենայնիվ անհրաժեշտ է որքան հնարավոր է շուտ հայտնաբերել և բուժել ատամների կարիեսը՝ հետագայում տարբեր բարդություններից խուսափելու նպատակով։
Բուժում
Ատամների կարիեսի բուժումը ներառում է երկու հիմնական խումբ գործողություններ՝
- Թերապևտիկ – նախնական անզգայացումից հետո կատարվում է խոռոչի մշակում, այնտեղ տեղակայված փափկած և վնասված հյուսվածքների մաքրում (նեկրէկտոմիա), որից հետո կատարվում է խոռոչի ախտահանում տարբեր դեզինֆեկտանտներով
- Օրթոպեդիկ – մանրակրկիտ թերապևտիկ միջոցառումներից հետո կատարվում է խոռոչի թթվամշակում և ադհեզիվ համակարգի կիրառում, որից հետո արդեն կատարվում է կոմպոզիտային պլոմբանյութերի օգնությամբ ատամի անատոմիական տեսքի, էսթետիկայի և ֆունկցիայի վերականգնում։ Վերջում կատարվում է կծվածքի շտկում պատճենահանող թղթի օգնությամբ
Ամրագրեք ձեր այցը ստոմատոլոգ Դենիս Խորոզյանի մոտ Doctor Yan հավելվածով կամ Doctoryan.am կայքով առանց զանգերի և հերթերի։
Ամփոփում
Ատամների կարիեսը լինելով շատ տարածված հիվանդություն, պահանջում է ժամանակին իրականացված բուժում, որը պետք է լինի ճշգրիտ և լիարժեք։ Միայն այդպես է հնարավոր խուսափել հետագայում տարբեր բարդությունների և խնդիրների առաջացումից։