Ճարպակալում․ էնդոկրինոլոգիական ասպեկտը

Նյութը պատրաստվել է էնդոկրինոլոգ Մելանյան Սարգսյանի հետ համատեղ, ում մոտ ինչպես առկա այնպես էլ օնլայն խորհրդատվություն կարող եք ամրագրել Doctor Yan հավելվածի միջոցով, կամ doctoryan.am կայքում։

Ճարպակալումը այսօր համարվում է ոչ միայն գեղագիտական խնդիր, այլև լուրջ բժշկական իրավիճակ։ Այն կապված է բազմաթիվ հիվանդությունների հետ և հաճախ ունի խորքային պատճառներ, որոնք դուրս են միայն սննդակարգի կամ ֆիզիկական ակտիվության մակարդակից։ Շատ դեպքերում ճարպակալման հիմքում կանգնած են հորմոնալ ու էնդոկրին համակարգի խանգարումներ։ Հետևաբար՝ ճիշտ ախտորոշումն ու մասնագիտական մոտեցումը կարևոր են առողջության պահպանման համար։

Ինչ է ճարպակալումը

Ճարպակալում կոչվում է մարմնի զանգվածի ավելցուկային բարձրացումը՝ ճարպային հյուսվածքի կուտակման հաշվին։ Այն սովորաբար գնահատվում է մարմնի զանգվածի ինդեքսով (BMI)․ եթե BMI-ն գերազանցում է 30-ը, ապա խոսվում է ճարպակալման մասին։ Սակայն միայն թվերը գրեթե երբեք ամբողջական պատկեր չեն տալիս։ Կարևոր է նաև ճարպի բաշխվածությունը, նյութափոխանակության վիճակը և ուղեկցող հիվանդությունները։

Ինչ խնդիրների դեպքում է առաջանում ճարպակալում

Բացի ավելորդ կալորիաներից և նստակյաց ապրելակերպից, ճարպակալման հիմքում կարող են լինել մի շարք էնդոկրին խանգարումներ․

Վահանագեղձի հիվանդություններ (հիպոթիրեոզ)
Վահանագեղձի հորմոնների պակասի դեպքում դանդաղում է նյութափոխանակությունը, առաջանում է այտուցվածություն և մարմնի զանգվածի աճ։
Ինսուլինռեզիստենտություն և շաքարային դիաբետ 2-րդ տիպի սկզբնական փուլեր
Ինսուլինի նկատմամբ հյուսվածքների զգայունության նվազումը հանգեցնում է ճարպի կուտակմանը, հատկապես որովայնի շրջանում։
Կուշինգի համախտանիշ
Երբ օրգանիզմում կորտիզոլի մակարդակը բարձր է (սեփական օրգանիզմում տվյալ հորմոնի գերարտադրության կամ որոշակի դեղորայքի օգտագործման հետևանքով), նկատվում է ճարպի յուրահատուկ բաշխում՝ դեմքի կլորացում, պարանոցի հաստացում, որովայնի ճարպակալում։
Պոլիկիստոզ ձվարանների համախտանիշ (PCOS)
Կանանց մոտ առաջացնում է հորմոնալ անհավասարակշռություն, որը նպաստում է ինսուլինռեզիստենտության և ավելորդ քաշի զարգացմանը։

Այս բոլոր դեպքերում սովորական դիետաները և մարզումները բավարար արդյունք չեն տալիս, իսկ ճիշտ մոտեցումը պահանջում է էնդոկրինոլոգի միջամտություն։

Երբ դիմել էնդոկրինոլոգի

Պացիենտը պետք է մտածի էնդոկրինոլոգի խորհրդատվության մասին, եթե․

Ավելորդ քաշն առաջացել է առանց կյանքի ոճի եւ սննդակարգի փոփոխությունների։
Բացի քաշից, առկա են հորմոնալ խանգարման այլ նշաններ․ մազաթափություն, մաշկի փոփոխություններ, դաշտանային ցիկլի խանգարումներ կանանց մոտ։
Քաշի ավելացումը ուղեկցվում է մշտական հոգնածությամբ, ցրտի հանդեպ զգայունության կորստով կամ հակառակը՝ ուժեղացած քրտնարտադրությամբ։
Կա հարազատների մոտ շաքարային դիաբետի, վահանագեղձի հիվանդությունների կամ ճարպակալման պատմություն։
Սովորական սննդակարգային ու ֆիզիկական միջամտությունները երկար ժամանակ արդյունք չեն տալիս։

Էնդոկրինոլոգը կարող է նշանակել լաբորատոր հետազոտություններ՝ վահանագեղձի հորմոններ, ինսուլին, գլյուկոզայի մակարդակ, սեռական հորմոններ, ինչպես նաև պատկերային հետազոտություններ (ուլտրաձայնային, ՄՌՏ)՝ պարզելու ճարպակալման իրական պատճառները։

Ամրագրեք ձեր այցը էնդոկրինոլոգ Մելանյան Սարգսյանի մոտ՝ Doctor Yan հավելվածի միջոցով կամ doctoryan.am կայքում։

Ճարպակալման ռիսկերը

Ճարպակալումն ինքնին հիվանդություն է, սակայն այն ինքն իր հերթին հիմք է դառնում բազմաթիվ լուրջ բարդությունների համար․

Սրտանոթային հիվանդություններ – զարկերակային բարձր ճնշում, սրտի իշեմիկ հիվանդություն, ինֆարկտի և ինսուլտի ռիսկի բարձրացում։
Շաքարային դիաբետ 2-րդ տիպ – ինսուլինռեզիստենտությունը երկարաժամկետ կտրվածքով հանգեցնում է բջիջների գործառույթի խանգարման։
Հոդային խնդիրներ – ավելորդ քաշը մեծ ծանրաբեռնվածություն է ստեղծում ծնկի, կոնքի և ողնաշարի հոդերի վրա։
Նկատելի հոգեբանական խնդիրներ – ինքնագնահատականի անկում, դեպրեսիա, սոցիալական մեկուսացում։
Քաղցկեղի որոշ տեսակներ – ապացուցված է, որ ճարպակալումը մեծացնում է կոլոռեկտալ, կրծքագեղձի, էնդոմետրիումի և այլ ուռուցքների ռիսկը։
Նորածնային և վերարտադրողական խնդիրներ – կանանց մոտ կարող է առաջանալ անպտղություն, հղիության ընթացքում՝ բարդություններ։

Հնարավոր բարդությունները

Եթե ճարպակալումը չվերահսկվի, տարիների ընթացքում այն դառնում է քրոնիկ վիճակ, որը․

Դանդաղեցնում է նյութափոխանակությունը և դժվարացնում է հետագա բուժումը։
Բերում է բազմաօրգանային բարդությունների։
Կարող է կրճատել կյանքի տևողությունը մինչև 10-15 տարով։

Այս պատճառով շատ կարևոր է, որ պացիենտները չսպասեն մինչև բարդությունների ի հայտ գալը, այլ ժամանակին դիմեն մասնագետի։

Էնդոկրինոլոգի դերը

Էնդոկրինոլոգը ոչ միայն ախտորոշում է ճարպակալման պատճառը, այլև կազմում է անհատական բուժման ծրագիր, որը կարող է ներառել․

Սննդակարգի և ֆիզիկական ակտիվության հստակ պլան։
Դեղորայքային միջամտություն՝ ըստ ցուցման։
Հորմոնալ խանգարումների ուղղում։
Անհրաժեշտության դեպքում՝ բարիատրիկ վիրաբուժության ուղղորդում։

Այս ամբողջական մոտեցումն է, որ թույլ է տալիս ոչ միայն նվազեցնել քաշը, այլև կայունացնել արդյունքը և կանխել կրկնությունը։

Ամփոփում

Ճարպակալումը բարդ և բազմաշերտ խնդիր է, որը հաճախ ունի հորմոնալ հիմքեր։ Եթե ավելորդ քաշը չի հաջողվում վերահսկել սովորական միջոցներով, անհրաժեշտ է դիմել էնդոկրինոլոգի։ Մասնագետը կօգնի բացահայտել իրական պատճառները, նվազեցնել ռիսկերը և կազմել բուժման ճիշտ ծրագիր։ Ժամանակին քայլերը ոչ միայն բարելավում են ինքնազգացողությունը, այլև կանխում են բազմաթիվ վտանգավոր հիվանդություններ։