Ինչու են հոդերը ցավում անձրևոտ եղանակին․ ռևմատոլոգիական բացատրություն
Նյութը պատրաստվել է ռևմատոլոգ Սվետլանա Հարությունյանի հետ համատեղ։
Շատ մարդիկ նկատում են, որ անձրևից առաջ կամ խոնավ եղանակին հոդացավերն ուժեղանում են։ Թվում է՝ սա պարզապես ժողովրդական խոսք է կամ ինքնաներշնչանքի հետևանք, սակայն բժշկությունը հաստատում է՝ եղանակային փոփոխությունները իսկապես կարող են ազդել հոդերի վրա, հատկապես այն մարդկանց մոտ, ովքեր տառապում են ռևմատոլոգիական հիվանդություններով։
Մթնոլորտային ճնշման և ջերմաստիճանի դերը
Ամենահիմնական բացատրություններից մեկը կապված է մթնոլորտային ճնշման փոփոխության հետ։ Մեր հոդերը փակ տարածություններ են, որոնք պարունակում են հեղուկ՝ սինովիալ հեղուկ, որն ապահովում է հոդային մակերեսների սահուն շարժումը և նվազեցնում է շփումը։ Երբ օդային ճնշումը նվազում է (ինչը սովորաբար տեղի է ունենում անձրևից առաջ), հոդապարկում ներսում եղած ճնշումը համեմատաբար բարձրանում է։
Այս տարբերությունը կարող է հանգեցնել հոդը կազմող հյուսվածքների՝ մասնավորապես սինովիալ թաղանթի և նյարդային վերջավորությունների ձգման և ճնշման։ Արդյունքում մարդը կարող է զգալ ցավ, ճնշում կամ ծանրության զգացողություն հոդերում։ Այս երևույթը հատկապես բնորոշ է ռևմատոիդ արթրիտով կամ օստեոարթրիտով հիվանդներին, որոնց հոդային կառուցվածքները արդեն իսկ փոփոխված են բորբոքային կամ դեգեներատիվ գործընթացների պատճառով։
Ջերմաստիճանի անկումը նույնպես դեր ունի․ ցուրտ եղանակին հյուսվածքները մկանները փոքր-ինչ կծկվում են, իսկ արյունատար անոթները նեղանում են, նվազեցնելով տեղային արյան հոսքը։ Սա հանգեցնում է հոդերի սնուցման և թթվածնային մատակարարման ժամանակավոր վատացման, ինչն էլ կարող է ուժեղացնել ցավն ու կարկամությունը։
Խոնավության ազդեցությունը հոդերի վրա
Բարձր խոնավությունը հաճախ ուղեկցում է անձրևոտ եղանակին։ Այն որպես առանձին գործոն չի ներթափանցում հոդի մեջ, սակայն որպես մթնոլորտային ճնշման տատանում կարող է փոխել մեր օրգանիզմի ջրաղային բալանսը։ Ռևմատոլոգիական հիվանդություններով մարդիկ հաճախ ունեն բորբոքմամբ պայմանավորված հոդային այտուցներ, որոնք խոնավության բարձրացման դեպքում կարող են շատանալ:
Սա հատկապես արտահայտված է այն հիվանդների մոտ, ովքեր ունեն սինովիալ բորբոքումներ․ խոնավ միջավայրը կարող է դանդաղեցնել հեղուկի արտահոսքը հոդային տարածքից, առաջացնել լրացուցիչ ճնշում և ցավ։
Նյարդային և մկանային գործոններ
Հոդացավի զգացողությունը միշտ չէ, որ առաջանում է հենց հոդային մակերեսների վնասումից: Անձրևային եղանակին մարդիկ սովորաբար ավելի պասիվ են, քիչ են շարժվում և հաճախ գտնվում են ցածր ջերմաստիճանի պայմաններում։ Այդ դեպքում մկանները սկսում են կծկվել և լարված մնալ՝ ստեղծելով լրացուցիչ մեխանիկական ճնշում հոդերի վրա։
Բացի այդ, նյարդային համակարգը շատ զգայուն է շրջակա միջավայրի փոփոխություններին։ Ցուրտը կարող է փոխել ցավի ընկալման շեմը՝ դարձնելով նյարդային վերջավորությունները ավելի զգայուն։ Այս երևույթը կոչվում է նեյրոսենսիտիզացիա և հատկապես նկատվում է քրոնիկ ցավ ունեցող մարդկանց մոտ։
Հոգեբանական և կենսաբանական կապը
Չպետք է անտեսել նաև հոգեբանական գործոնը։ Անձրևոտ օրերը հաճախ առաջացնում են տրամադրության անկում, թուլություն, և նույնիսկ փոքր ցավերը ընկալվում են ավելի ուժեղ։ Հոդացավ ունեցող մարդը սովորաբար սպասում է, որ եղանակի փոփոխությամբ իր ցավը կվատանա, և այդ սպասումը ինքնին կարող է ուժեղացնել ցավի զգացողությունը՝ պլացեբո- և նոցեբո-էֆեկտի օրինակով։
Բացի այդ, եղանակային փոփոխությունները կարող են ազդել մելատոնինի և սերոտոնինի մակարդակների վրա, որոնք մասնակցում են ոչ միայն քնի և տրամադրության, այլև ցավի ընկալման կարգավորմանը։
Ովքեր են առավել զգայուն
- Օստեոարթրիտ ունեցող հիվանդներ – նրանց հոդային աճառը բարակած է, իսկ ենթաառանցքային ոսկրային կառուցվածքը հաճախ զգայուն է ճնշման տատանումների նկատմամբ։
- Ռևմատոիդ արթրիտ ունեցող հիվանդներ – բորբոքային գործընթացները մեծացնում են հոդային հեղուկի քանակը և բարձրացնում զգայունությունը արտաքին գործոնների նկատմամբ։
- Ֆիբրոմիալգիայով տառապող անձինք – նրանց մոտ նյարդային համակարգը գերզգայուն է ցավային ազդակների նկատմամբ։
- Տարիքով մարդիկ – տարիքի հետ հյուսվածքները կորցնում են իրենց առաձգականությունը և դառնում են ավելի զգայուն շրջակա միջավայրի փոփոխությունների նկատմամբ։
Ինչպես մեղմել ցավը անձրևային օրերին
- Պահպանեք տաքությունը։ Տաք հագուստը, լոգանքները և տեղային ջերմային կոմպրեսները օգնում են բարելավել արյան շրջանառությունը և նվազեցնել մկանային լարվածությունը։
- Շարժվեք կանոնավոր կերպով։ Թեթև վարժությունները(օր.՝ լող, յոգա, ձգումներ) օգնում են պահպանել հոդերի շարժունակությունը։
- Խուսափեք երկարատև անշարժությունից։ Նույն դիրքում մնալը մեծացնում է կարկամությունն ու ցավը։
- Հետևեք սննդակարգին։ Օմեգա-3 ճարպաթթուներով հարուստ սնունդը (ձուկ, կտավատի սերմեր) ունի հակաբորբոքային ազդեցություն։
- Օգտագործեք հակաբորբոքային միջոցներ։ Ռևմատոլոգի նշանակմամբ կարելի է կիրառել տեղային կամ համակարգային դեղեր՝ կախված հիվանդության տեսակից։
- Կիրառեք ֆիզիոթերապիա և ֆոտոթերապիա։ Դրանք օգնում են թուլացնել մկանները և բարելավել հոդային հեղուկի շրջանառությունը։
Ե՞րբ է անհրաժեշտ ռևմատոլոգի խորհրդատվություն
Եթե անձրևոտ եղանակին ցավերը պարբերական բնույթ ունեն կամ ուղեկցվում են այտուցով, կարկամությամբ և ջերմությամբ հոդերի շրջանում, դա կարող է մատնանշել ռևմատոլոգիական հիվանդության առկայությունը։ Խորհուրդ է տրվում դիմել մասնագետի՝ կատարելու ախտորոշիչ քննություններ (արյան անալիզներ, ռենտգեն կամ ՄՌՏ) և պարզելու ցավի իրական պատճառը։
Ժամանակին սկսված բուժումը՝ ներառյալ բորբոքային գործընթացների վերահսկումը և հոդերի պաշտպանությունը, կարող է կանխել դեֆորմացիաներն ու շարժունակության կորուստը։
Ամրագրեք ձեր այցը ռևմատոլոգ Սվետլանա Հարությունյանի մոտ Doctor Yan հավելվածով կամ doctoryan.am կայքում՝ առանց զանգերի և հերթերի։
Ամփոփում
Հոդացավերն անձրևոտ եղանակին պատահական չեն։ Դրանք օրգանիզմի պատասխանն են արտաքին ֆիզիկական գործոնների՝ մթնոլորտային ճնշման, ջերմաստիճանի, խոնավության և անգամ հոգեբանական վիճակի փոփոխություններին։ Ռևմատոլոգիական տեսանկյունից սա լիովին բացատրելի երևույթ է, սակայն այն նաև հիշեցում է, որ հոդերը մշտական խնամքի կարիք ունեն՝ անկախ եղանակից։
Առողջ կենսակերպը, շարժունակության պահպանումը և մասնագիտական վերահսկողությունը լավագույն միջոցներն են՝ որոնք կանխում են անձրևոտ եղանակին հոդացավերի առաջացումը։