Ինչպե՞ս է էնդոկրին համակարգն ազդում տրամադրության, զգացմունքերի և վարքագծի վրա

Նյութը պատրաստվել է էնդոկրինոլոգ Սոնա Մաղաքյանի հետ համատեղ։

Հորմոնները մեծ ազդեցություն ունեն տրամադրության, էներգիայի և ճանաչողության վրա։

Մի շարք հորմոնների գերքանակը կամ պակասը կարող է պատճառ լինել անհանգստության, դյուրագրգռության, հոգնածության, ցածր ինքնագնահատականի, ինչպես նաև դեպրեսիայի առաջացման։ Հետևաբար էնդոկրին հիվանդությունները հաճախ դրսևորվում են հոգեբանական, նյարդաբանական և հոգեբուժական ախտանիշներով։

Քննարկենք մի քանի էնդոկրին հիվանդությունների ազդեցությունը մեր տրամադրության, զգացմունքների և վարքագծի վրա։

1. Վահանաձև գեղձի հիվանդություններ

Վահանաձև գեղձի հորմոնները կարևոր դեր ունեն ուղեղի զարգացման և գործառույթի մեջ, ազդում են հոգեկան վիճակի և նյարդային համակարգի վրա՝ կարգավորելով նյութափոխանակությունը և ճանաչողական գործընթացները։

Հիպերթիրեոզը՝ վահանաձև գեղձի գերֆունկցիան, կարող է առաջացնել մշտական տագնապ և անհանգստություն։

Պացիենտը կարող է ունենալ դող, անհանգստություն, դյուրագրգռություն, տագնապային նոպաներ և  անքնություն։

Հիպոթիրեոզը՝ վահանաձև գեղձի թերֆունկցիան, կարող է առաջացնել տրամադրության անկում և հոգնածություն։

Հորմոնների պակասը կարող է պատճառ հանդիսանալ անտարբերության, էներգիայի անկման, մշտական հոգնածության և հիշողության վատացման։ 

2. Մակերիկամի հիվանդություններ

Մակերիկամներն անմիջականորեն կապված են նյարդային համակարգի և հոգեկան վիճակի հետ՝ կառավարելով մարմնի սթրեսային արձագանքը, ազդելով տրամադրության և հիշողության վրա, ինչպես նաև ազդելով ուղեղի վրա՝ հիմնական հորմոնների և նեյրոտրանսմիտերների միջոցով։

Օրինակ, կորտիզոլը հիմնական սթրեսային հորմոնն է, որը արտադրվում է մակերիկամների կողմից և պատասխանատու է «կռվի կամ փախչելու» ռեակցիայի համար։ Քրոնիկ սթրեսը կապված է կորտիզոլի մակարդակի կարգավորման խանգարման հետ, որը կարող է հանգեցնել նրա մակարդակի բարձրացման, ինչն էլ կարող է դրսևորվել հետևյալ նշաններով․

• Հուզական այրում,
• Քնի խանգարումներ,
• Տրամադրության տատանումներ,
• Տագնապայնություն։

Կորտիզոլի անբավարարությունն իր հերթին կարող է հանգեցնել այնպիսի ախտանիշների զարգացման, ինչպիսիք են անտարբերությունը, դեպրեսիան, դյուրագրգռությունը, ճանաչողական խանգարումները, իսկ ծանր դեպքերում՝ նաև փսիխոզը։

3. Շաքարային Դիաբետ 

Շաքարային դիաբետի փոխազդեցությունը հոգեբանական վիճակի և նյարդային համակարգի հետ երկակի է։ 

Բիոլոգիական ազդեցություն.

Արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի կտրուկ փոփոխությունները անմիջականորեն ազդում են ուղեղի աշխատանքի վրա.

Հիպոգլիկեմիա (արյան մեջ գլյուկոզայի ցածր մակարդակ).

Կարող է առաջացնել սուր տագնապի նոպաներ, դյուրագրգռություն, ագրեսիա, շփոթություն և վախ։ Շատ դեպքերում տագնապի նոպաները պարզապես արյան մեջ գլյուկոզայի ցածր մակարդակի ազդանշան են։

Հիպերգլիկեմիա (արյան մեջ գլյուկոզայի բարձր մակարդակ).

Բերում է քրոնիկ հոգնածության, քնկոտության, անտարբերության, կարող է առաջացնել հոգեկան ֆունկցիաների խաթարում։ Քրոնիկ հիպերգլիկեմիան (արյան մեջ գլյուկոզայի մշտական բարձր մակարդակը) անմիջականորեն վնասում է ծայրամասային նյարդերը՝ հանգեցնելով դիաբետիկ նեյրոպաթիայի զարգացման: Այն կարող է հանգեցնել ցավի, թմրածության, ծակծկոցի և մկանային թուլության նման ախտանիշների, որոնք առավել հաճախ հանդիպում են ոտքերի և ձեռքերի շրջանում։

Հոգեբանական ծանրաբեռնվածություն.

Դիաբետի կառավարումը պահանջում է մշտական ուշադրություն (սննդակարգի պահպանում, գլյուկոզայի պարբերաբար չափումներ, դեղորայքի կանոնավոր ընդունում)։ Դա հաճախ բերում է հուզական այրման, տրամադրության անկման, մինչև անգամ դեպրեսիայի առաջացման։

Ամփոփում

Վերը նշված գանգատների առկայության դեպքում անհրաժեշտ է կատարել մի շարք հորմոնային քննություններ հիմքում ընկած հնարավոր էնդոկրին հիվանդությունը բացահայտելու նպատակով։

Ամրագրեք Ձեր այցը էնդոկրինոլոգ Սոնա Մաղաքյանի մոտ՝ Doctor Yan հավելվածով կամ doctoryan.am կայքում՝ առանց զանգի։