Ի՞նչ է TIRADS համակարգը, և ինչու է այն կարևոր վահանագեղձի հանգույցների գնահատման մեջ
Այս բլոգփոստում կբացատրենք, թե ինչ է TIRADS համակարգը, ինչպես է այն օգնում որոշել վահանագեղձի հանգույցի վտանգավորությունը, և ինչ պետք է իմանա պացիենտը։
Նյութը պատրաստվել է էնդոկրինոլոգ Նարե Վանոյանի հետ համատեղ։
Ամրագրեք առցանց խորհրդատվություն Նարե Վանոյանի մոտ՝ Doctor Yan հավելվածով կամ Doctoryan.am կայքում։
Ինչ է TIRADS-ը
TIRADS (Thyroid Imaging Reporting and Data System) համակարգը դասակարգում է վահանագեղձի հանգույցները՝ ըստ ուլտրաձայնային հատկանիշների։ Այն մշակվել է տարբեր մասնագիտական խմբերի կողմից՝ չարորակ և բարորակ հանգույցների տարբերակումը հեշտացնելու և անհրաժեշտության դեպքում բիոպսիայի կարիքը գնահատելու համար։
Այլ կերպ ասած՝ TIRADS-ը մեր «ուղեցույցն» է, որը օգնում է որոշել՝ արդյոք տվյալ հանգույցը պահանջում է ասեղային բիոպսիա (FNA), թե՝ ոչ։
Ինչու է անհրաժեշտ ունենալ նման համակարգ
Վահանագեղձի հանգույցները շատ հաճախ պատահականորեն հայտնաբերվում են ուլտրաձայնային հետազոտության ընթացքում։ Ըստ տվյալների՝ բնակչության մոտ 30-60%-ը ունի առնվազն մեկ հանգույց։ Սակայն դրանց մեծ մասը բարորակ է և երբեք չի վերածվում քաղցկեղի։
TIRADS համակարգը օգնում է՝
- նվազեցնել ավելորդ բիոպսիաները
- կենտրոնանալ ռիսկային հանգույցների վրա
- ապահովել չափանիշների միասնականություն տարբեր կենտրոնների և մասնագետների միջև
Ինչպես է դասակարգվում հանգույցը՝ ըստ TIRADS-ի
Վահանագեղձի ուլտրաձայնի ընթացքում ռադիոլոգը գնահատում է հանգույցի մի քանի հատկանիշ՝
- Ձև – օվալաձև, կլոր, թե թմբիկավոր ձև ունեցող
- Եզրերը – հարթ, անհարթ, ներթափանցող
- Էխոգենություն – հիպո-, հիպեր-, իզոէխոգեն
- Կալցիֆիկացիաներ – առկայություն, տեսակը
- Կազմություն – կիստոզ, պինդ, խառը
Այս հատկանիշներից յուրաքանչյուրը ստանում է միավորներ, և այդ միավորների գումարը որոշում է TIRADS կարգը։
Օրինակ՝ ACR TIRADS համակարգը, որը լայնորեն կիրառվում է ԱՄՆ-ում և շատ երկրներում, հանգույցները դասակարգում է հետևյալ կերպ՝
- TR1 – Բնական (0 միավոր)
- TR2 – Բարորակ (2 միավոր)
- TR3 – Ցածր ռիսկ (3 միավոր)
- TR4 – Միջին ռիսկ (4–6 միավոր)
- TR5 – Բարձր ռիսկ (≥7 միավոր)
Երբ է առաջարկվում ասեղային բիոպսիա (FNA)
Բիոպսիայի անհրաժեշտությունը որոշվում է ոչ միայն TIRADS կարգով, այլև հանգույցի չափով։ Օրինակ՝
| TIRADS կարգ | Բիոպսիայի ցուցում, եթե չափսը մեծ է․ |
| TR3 | 2.5 սմ |
| TR4 | 1.5 սմ |
| TR5 | 1.0 սմ |
Նշենք, որ սա ուղեցույց է, և որոշ դեպքերում (օրինակ՝ ընտանեկան անամնեզ, ռադիացիոն ազդեցություն, ձայնալարի փոփոխություն) բժիշկը կարող է առաջարկել բիոպսիա նույնիսկ փոքր չափսի հանգույցի դեպքում։
Երբ պետք չէ անհանգստանալ
Շատ պացիենտներ մտահոգվում են, երբ իրենց պատասխանում տեսնում են «TR4» կամ «TR5» գնահատականը։ Սակայն դա չի նշանակում, որ հանգույցը քաղցկեղ է, այլ միայն այն, որ կա որոշ ռիսկ, և անհրաժեշտ է լրացուցիչ գնահատում՝ բիոպսիայի միջոցով։
Ի դեպ, անգամ TR5 կարգ ունեցող հանգույցների մոտ միայն մոտ 20–35%-ը են իրականում չարորակ, այսինքն՝ նույնիսկ ամենաբարձր կարգը չի նշանակում վերջնական ախտորոշում։
Ինչ անել, ուլտրաձայնային հետազոտությունից հետո, որում նշված է TIRADS համակարգով դասակարգումը
Եթե ուլտրաձայնային հետազոտության արդյունքներում TIRADS կարգավորումը նշված է՝
✅ Խորհրդակցեք էնդոկրինոլոգի հետ։
✅ Նա կգնահատի ռիսկերը՝ հաշվի առնելով Ձեր անամնեզը, հորմոնային վիճակը և հանգույցի չափսերը։
✅ Անհրաժեշտության դեպքում կպլանավորվի ասեղային բիոպսիա։
✅ Եթե բիոպսիայի պատասխանը բարորակ է, շատ դեպքերում հանգույցը պարզապես հսկվում է ժամանակի ընթացքում։
Ամրագրեք առցանց խորհրդատվություն Նարե Վանոյանի մոտ՝ Doctor Yan հավելվածով կամ Doctoryan.am կայքում։
Որոշ օգտակար փաստեր TIRADS-ի մասին
- TIRADS-ն չի վերաբերում ամբողջ վահանագեղձին, այլ՝ միայն յուրաքանչյուր առանձին հանգույցի։
- Մեկ պացիենտի մոտ կարող է միաժամանակ լինել օրինակ TR2 և TR4 հանգույցներ։
- Դասակարգումը կարող է ժամանակի ընթացքում փոխվել՝ կախված հանգույցի աճից կամ կառուցվածքի փոփոխությունից։
- Նույնիսկ բիոպսիայի ոչ-ենթակա հանգույցները պահանջում են պարբերական հսկողություն (սովորաբար՝ ամեն 6-18 ամիս)։
Ամփոփում
TIRADS համակարգը հուսալի, համապարփակ և պրակտիկ գործիք է՝ վահանագեղձի հանգույցների ռիսկը գնահատելու և ճիշտ բուժման մարտավարություն ընտրելու համար։ Այս համակարգված մոտեցումը ոչ միայն կանխում է ավելորդ միջամտությունները, այլ նաև թույլ է տալիս ժամանակին հայտնաբերել վտանգավոր հանգույցները։
Եթե դուք կամ Ձեր մտերիմները ունեք վահանագեղձի հանգույց, և ուլտրաձայնի պատասխանում նշված է TIRADS, մի հետաձգեք։ Դիմեք էնդոկրինոլոգի՝ հետագա քայլերը հասկանալու և ավելորդ անհանգստությունը վերացնելու համար։